„Wszystkie łąki i pastwiska, wszystkie góry i pagórki są aptekami”,
Paracelsus
Zioła towarzyszą ludziom od wieków w kuchni, ogrodzie czy lecznictwie. To z nich wywodzi się wiele obecnie stosowanych leków, a fitoterapia, czyli ziołolecznictwo, to dział medycyny i farmakologii zajmujący się wytwarzaniem leków ziołowych z surowców uzyskiwanych z roślin leczniczych oraz ich stosowaniem w profilaktyce i terapii chorób. Umiejętnie dobrane i stosowane zioła czy olejki eteryczne wspierają naturalne predyspozycje ciała to regeneracji, wykazują działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i antygrzybiczne. Sami nieświadomie stosujemy je codziennie dodając bazylię do pizzy, dodając pietruszkę do zupy czy też wbijając goździki w pomarańcze w świątecznym stroiku lub rozcierając w dłoni igły sosny.
Ziołolecznictwo może być cudownym wsparciem konwencjonalnych metod leczenia czy rozsądną alternatywą kiedy w grę wchodzi drobne przeziębienie, spadek formy spowodowany warunkami atmosferycznymi. Szczególnie jeśli chodzi o formę inhalacji i masażu w formie aromaterapii olejkami eterycznymi w bezpiecznej formie maści czy soli do kąpieli.
Nasz organizm intuicyjnie idzie w kierunku molekuł chemicznych olejku, który jest mu w danym momencie potrzebny. Wiosną i latem więcej czasu spędzamy na świeżym powietrzu, na łąkach czy w lesie. Jemy także surowe owoce i warzywa, dodajemy świeże zioła do jedzenia. Olejki eteryczne działają wtedy na nas wielopoziomowo i codziennie. Naturalnie mamy lepszą odporność i samopoczucie. Jesienią i zimą podświadomie szukamy ukojenia w zapachu... cynamonu, śliwki, jabłek, rozmarynu czy pomarańczy. Substytutu tego, co mieliśmy latem. I tak samo kiedy np. jesteśmy przeziębieni mamy ochotę na rosół czy np. danie z tymiankiem i rozmarynem. Nasze ciało samo mówi nam czego potrzebuje.
Czym są olejki eteryczne?
Olejki eteryczne to efekt destylacji parą wodną (chociaż to nie jedyna metoda ich pozyskiwania, u nas w kosmetyce jest ona kluczowa) różnych części roślin np. kwiatów, kory, łodyg czy liści. Produktem ubocznym przy tej produkcji są hydrolaty, które - w przeciwieństwie do olejków eterycznych - mogą być bez przeszkód stosowane bezpośrednio na skórę w stężeniu 100%, przez cały rok. Przy olejkach to właśnie stężenie jest kluczem do ich skutecznego i bezpiecznego użycia. Ponieważ olejki to nie tylko zapach, ich cząsteczki przenikają przez skórę i trafiają do krwiobiegu. Stąd też ich terapeutyczne działanie.
Jak działa aromaterapia?
W aromaterapii nie chodzi o zapach, a skład chemiczny cząsteczek olejków. Dlatego do aromaterapii nadają się wyłącznie naturalne olejki. Reakcje w naszym ciele zachodzą na poziomie chemicznym. Olejek należy traktować jak mieszankę setek subtancji!
Aromaterapia działa na zasadzie wykorzystania czystych olejków eterycznych, a dokładnie ich budowy chemicznej w celu działania na nasz umysł, zdrowie fizyczne i funkcje poznawcze. Niektóre olejki mają udowodnione działanie dezynfekcyjne, przeciwskurczowe, przeciwzapalne, a np. kąpiele z nimi działają wzmacniająco i odkażająco. Właśnie w tym celu produkują je dla siebie rośliny - aby chroniły roślinę przed wirusami, pasożytami i bakteriami. My jako ludzie możemy w ten sam sposób olejki te wykorzystać.
Zioła znane z właściwości wspierających, kiedy czujemy się "niewyraźnie":
- olejek tymiankowy, biały - pomocny w kaszlu i problemach górnych dróg oddechowych, tymianek biały to efekt kolejnego etapu destylacji - bezpieczna i łagodna forma stosowania na skórę
- olejek paczulowy - wspierający odporność i uspokajający, podnosi nastrój
- olejek rozmarynowy - nielubiany przez bakterie i wirusy, ułatwiający skupienie się i podnoszący nastrój, w fizjoterapii stosowany do mobilizacji blizn (również po CC)
- olejek eukaliptusowy - pomocny przy zatkanym nosie, wykazuje działanie przeciwpasożytnicze, wspiera gojenie się ran.
Olejki te są bardzo przebadane i w odpowiednich stężeniach, bezpieczne w codziennym użyciu.
Produkty z tymi olejkami eterycznymi:
- mazidło z tymiankiem i paczulą - służy do wcierania w klatkę piersiową, plecy, stopy i brzuch. Masaż pobudza krążenie i rozgrzewa ciało, a ciepło skóry uwalnia zapach i moc olejków. Mazidło pachnie delikatnie - to nie perfumy ani maść mentholowa, olejki na skórze szybko przestają być wyczuwalne,, bo chodzi w nich przede wszystkim o działanie chemiczne na poziomie przenikania związków z olejków - przez skórę, do krwiobiegu.
Ciekawostka: mazidło ma formę gęstego balsamu/masła, możesz posmarować wewnętrzną część nadgarstków kiedy czujesz nerwowość i spięcie. Obecny tam olejek z paczuli wykazuje działanie harmonizujące i uspokajające. Zapach mazidła jest bardzo przyjemny i sprzyja medytacji.
- sól z tymiankiem i paczulą - kąpiel w soli ma wielopoziomowy wpływ na nasze ciało i umysł. Z jednej strony relaksuje mięśnie, z drugiej - ciepła woda sprawia, że sól paruje i tworzy mikroklimat, co sprzyja inhalacji. Jeśli dołożymy do tego czyste olejki eteryczne, możemy cieszyć się lekkością oddechu przez nos i komfortem przespanej nocy.
Dodatkowo w tych produktach zastosowano składniki pielęgnujące skórę i ułatwiające np. wykonanie masażu. Dzięki czemu są to kompleksowo działające na nasze ciało i zmysły kosmetyki. Jest to zatem pielęgnacja połączona z efektywnym wsparciem organizmu od środka.
Z uwagi na terapeutyczne stężenie olejków, mazidło i sól są bezpieczne u dzieci od 3 roku życia oraz u kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Od jakiego wieku można stosować aromaterapię?
Naturalne olejki eteryczne to mocne związki, które w dużych stężeniach mogą powodować m.in. alergie. Dlatego kluczem do ich stosowania jest stężenie dopasowane do wieku czy stanu osoby, aby zminimalizować ryzyko ewentualnych reakcji alergicznych. I chociaż w internecie znajdziemy masę filmików np. o gotowaniu tymianku i robieniu z niego inhalacji/parówki niemowlakom, należy być tu bardzo ostrożnym. Szczególnie u dzieci z chorobami typu astma czy zapalenie krtani oraz u kobiet w ciąży i osób starszych. Rozcieńczenie olejku to klucz do jego stosowania na skórę. Dlatego gotowe kosmetyki są wygodniejsze do stosowania i przebadane pod tym kątem. W kosmetykach mamy także dwutorową podania olejków: przez ich wdychanie oraz przez skórę. Cząsteczki olejków mają działanie transdermalne i wchłaniają się do krwiobiegu przez skórę. Nie musisz nawet czuć zapachu olejku, aby działał on na cały Twój organizm.
Pamiętaj, kosmetyki na bazie ziół i czystych olejków eterycznych to wsparcie, które nie zastąpi porady lekarskiej w przypadku choroby. Lekarz to najważniejsza osoba, do której należy zwrócić się o poradę na temat zdrowia i leczenia.
Jeśli interesuje Cię temat badań medycznych na temat działania olejków eterycznych, sporo informacji znajdziesz np. na Pubmed (skorzystaj tam z lupki, poniżej kilka linków):
- Olejek z tymianku i rozmarynu: „Zaktualizowany i kompleksowy przegląd potencjału przeciwwirusowego olejków eterycznych i ich składników chemicznych, ze szczególnym uwzględnieniem ich mechanizmu działania przeciwko różnym wirusom grypy i koronawirusom”, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33212200/
- Olejki w łagodzeniu stresu, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31169787/
- Olejek z paczuli: „Kompleksowy przegląd działań farmakologicznych: Bioaktywny związek aromatycznej rośliny leczniczej Pogostemon Cablin Benth” https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37110702/
czy też: "Kompleksowy przegląd składników fitochemicznych i aktywności farmakologicznej Pogostemon cablin Benth...: Aromatyczna roślina lecznicza o znaczeniu przemysłowym" https://www.mdpi.com/1420-3049/20/5/8521
- Olejek z eukaliptusa: „Biologiczne, lecznicze i toksykologiczne znaczenie olejku eterycznego z liści eukaliptusa” https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28758221/
Książki:
"Fitoterapia i leki roślinne", red. nauk. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B, Niedworak J., Warszawa, 2013
"Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie", Senderski M.E., Podkowa Leśna, 2017
"200 roślin, które leczą: korzystaj z ziół, aby pokonać chorobę", Minker C., Kielce, 2019
„Rośliny w kosmetyce i kosmetologii przeciwstarzeniowej”, Lamer-Zarawska E., Chwała C., Gwardys A, wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2012
"Vademecum olejków eterycznych i aromaterapii", Valerie Ann Worwood, Vital, 2022
"Ziołolecznictwo i leki roślinne (fitoterapia)", prof J.Muszynski, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1954